ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ: ΑΝΤΙ ΝΑΥΑΓΙΟΥ κριτική της Ελένης Χωρεάνθη Δημοσιεύτηκε Παρασκευή, 26 Δεκεμβρίου 2014 17:32 > http://diastixo.gr/kritikes/poihsh/3298-anti-navagiou
«Μου είπαν πως είναι ώρα προσευχής/ που θα κάνω με λέξεις υποταγής…» Με μια ιδιότυπη προσευχή τελειώνει προβληματισμένος ένα ποιητικό ταξίδι ο Πάνος Καπώνης κόντρα σε πιθανό ναυάγιο. Πρόκειται για αντίρροπο Ναυαγίου, για μια «Προσευχή», όχι «του ταπεινού», αλλά ενός σύγχρονου διανοούμενου ποιητή, υποταγμένου σε επιταγές άλλων και υποχρεώσεις. Όμως, τον απασχολεί σοβαρά και η «καμπυλότητα του σύμπαντος» που διαρκώς διαπλατύνεται και διογκώνεται, παρασέρνοντας και «τα κομμάτια της μηχανής που ξέβρασε η θάλασσα» και «μεγαλώνουν ολοένα μες στο Σύμπαν» που περιέχει τα άπειρα σύμπαντα, μαζί και το δικό μας, για να καταλήξει κάποτε, ποιoς ξέρει πότε, στη συντέλεια και στη διάλυση «εις τα εξ ων συνετέθη» προ καταβολής του.
Το ποίημα «Μια προσευχή» είναι το απόσταγμα των εμπειριών, ένα συμπερασματικό ποίημα, όπου κυριαρχεί η φράση: «Μου είπαν…»
Η καλοφτιαγμένη, έβδομη συλλογή ποιημάτων του Πάνου Καπώνη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κουκούτσι με πολυτονικό σύστημα, χαρακτηριστικό εξώφυλλο, με σχεδιασμό και καλλιτεχνική επιμέλεια του καλού ποιητή Βασίλη Ζηλάκου. Περιλαμβάνει δύο ενότητες ποιημάτων: «Αντί Ναυαγίου» (2009-2011), με είκοσι πέντε ποιήματα , και «Αντί Φωνα», με δέκα πέντε ποιήματα, σαράντα συνολικά ποιήματα, όπου ο ποιητής καταθέτει καίριους προβληματισμούς. Μιλάει για «κείνες τις μέρες της ανέχειας […] που «οι άνθρωποι περίμεναν στην ακτή», ν’ ακούσουν «φωνές των προγόνων και κραυγή […] με την άνοδο των υδάτων της θάλασσας», να δουν «πού μπορούν να μας οδηγήσουν τα τραγούδια μας», για ποιο μακρινό ταξίδι «στο εσωτερικό, στις απολιθωμένες αίθουσες των εγκεφαλικών νεύρων» του ποιητή υπάρχει ελπίδα, όταν διαπιστώνεις πως «δεν υπάρχει ύστερα […] και συ ταξιδεύεις/ στην έρημο» χωρίς να έχεις συγκεκριμένους στόχους.
Και τι άλλο θα μπορούσε να είναι η σοβαρή, προβληματισμένη ποίηση, εκτός από τραγωδία που –οφείλει να– έχει σκοπό να βοηθήσει τον άνθρωπο να φτάσει στη λύτρωση μέσα από την επίγνωση των δικών του «παθημάτων»;
Ξεκινώντας από «το εσωτερικό», μπαίνοντας στα εσώψυχα του ποιητή, μπορείς να βλέπεις εκ των έσω το ποιητικό του τοπίο χωρίς να παρασυρθείς από τους ιριδισμούς του βλέμματός του, να διερευνήσεις το τοπίο των διεργασιών στον λαβύρινθο της σκέψης του ακολουθώντας το φως, που αναδίνουνε οι λέξεις, ως μίτο της Αριάδνης. Να κατανοήσεις τον συνδυασμό όρων με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο: του ασκητή/αναχωρητή (Αναχώρησα) με την «επιδότηση του αέρα και/ τα ομόλογα των πλοίων» που είναι έννοιες από την οικονομία, περπατώντας πάνω στα κύματα της θάλασσας ενός κόσμου που περιπλανιέται σε λαϊκές αγορές με «τις χιλιάδες λαού να πωλούν τα τζιπ ανάμεσα στους πάγκους με τα ψάρια», ίσαμε τη θέα μιας ωραίας κηδείας στην εξοχή όπως μέσα από το «κλειστό κύκλωμα τηλεοράσεως […] εν τόπω χλοερώ» με την «ψυχή αντένα στον άνεμο».
Θέλει να υποτάξει στην ποίησή του την «υπόθεση του ανθρώπου», αλλά του ξεφεύγει από τον έλεγχο, μέσ’ από τα χέρια του, χάνεται μπερδεμένη με τις ιαχές των προσκυνητών στα πανηγύρια του Αρχιπελάγους, σε μια δύση που διαχέεται «μέσα από τις φθαρμένες κολώνες/ του Παρθενώνα».
Ποίηση βιωματική, εν πολλοίς περιγραφική, κάποτε ύμνος στο άτμητο αιγαίο φως ενός αθέατου Ιουλίου που καταυ γάζει το Αρχιπέλαγος κι αναδύονται ιλαρές εικόνες, κυκλωμένες με φως οι Κυκλάδες, «Με καινούργιο προσωπείο/ με καινούργιο χαμόγελο/ άφθαρτη ουσία σ’ εκατομμύρια ταξίδια στο ζωντανό στερέωμα…».
Με προσευχή αρχίζουν και με προσευχή τελειώνουν τα Αντί Φωνα. Η Προσευχή
λειτουργεί ως αντίδοτο, είναι η κάθαρση της προσωπικής τραγωδίας του ποιητή, η τραγωδία του σύγχρονου, του καθολικού ανθρώπου. Και τι άλλο θα μπορούσε να είναι η σοβαρή, προβληματισμένη ποίηση, εκτός από τραγωδία που –οφείλει να– έχει σκοπό να βοηθήσει τον άνθρωπο να φτάσει στη λύτρωση μέσα από την επίγνωση των δικών του «παθημάτων»;
Αντί ναυαγίου > Πάνος Καπώνης
Κουκούτσι, 74 σελ., Τιμή € 9,00
