Λόγος

3 Απριλίου 2022 > https://www.inewsgr.com/…/ti-tha-diavasoume-prosechos…Οι εκδόσεις Γκοβόστη μας παρουσιάζουν μια πλούσια εκδοτική παραγωγή με ιδιαίτερη έμφαση στην ποίηση που είναι χρήσιμη σε περιόδους εσωτερικής αναζήτησης καθώς και διηγήματα, μυθιστορήματα, καλή μεταφρασμένη πεζογραφία αλλά και νουβέλες Ελλήνων λογοτεχνών…. Ο Στάθης Κουτσούνης γράφει για τον Αλέξανδρο Ίσαρη. Ο Πάνος Καπώνης γράφει για τον Τηλέμαχο Χυτήρη.

Άλλαξε φέτος την άνοιξη η ώρα / Που τα περιστέρια κατέλαβαν το μπαλκόνι / Ως κίνηση λέγανε ειρήνης ή ως σύμβολο / Του Αγίου Πνεύματος εν είδη περιστεράς.

Έκτοτε, τα περιστέρια όρισαν το μέρος / Ως αποχετευτικό χώρο και αποπατούσαν / Νυχθημερόν και σε κάθε βεβαίως εποχή / Που η λευκότητά τους παρέμεινε μύθος.

Όχι δηλαδή, πως πρέπει εμείς ως πιστοί / Να αποδεχθούμε την λεγόμενη αγνότητα / Των άσπρων και μαύρων περιστεριών που / Ως ζευγάρια μας παρουσιάστηκαν ξαφνικά.

Εδώ, ως αναθήματα στον βωμό τους / Αποθέσαμε τα ομοιώματα των περιστέρων / Τιμώντας την ειρήνη που έφεραν στο ράμφος / Κλάδον ελαίας ας πούμε μετά την φουρτούνα.

Και εἶπεν ο Εγγονόπουλος : «η τοποθέτησις πουλιών, σε γεωμετρικά σχήματα, Επί των επάλξεων» / Ιδού ημείς τι εκάναμεν την επαύριον.

Πυρήνες υετού (amarysia.gr)

https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/17946-pirines-ietou

Πυρήνες υετού σε τρία μέρη. Το πρώτο, ομότιτλο με τη συλλογή, «Πυρήνες υετού» (2013-2014), το δεύτερο «Μυθο-λογία (2015-2018) και το τρίτο, «Τα εν Άνδρω» (2019-2021). Τα ποιήματα φέρουν σήμα· τόπο και χρόνο. Υποβάλλουν έτσι την αίσθηση του κεντρίσματος ή της ιδέας που γεννήθηκε σε συγκεκριμένο ταξίδι και δίνει το έναυσμα για να στηθεί η σύνθεση, τονίζοντας συγχρόνως με έμφαση την κοινωνική πραγματικότητα, την οποία ο ποιητής κάνει δεύτερη πικρή ψυχή του. Θα υποστήριζα με σθένος πως πίσω του στέκεται ο συνοφρυωμένος και πληγωμένος, όπου και να ταξιδέψει, Γιώργος Σεφέρης· αν και η ομορφιά είναι και αυτή μια πληγή, όπως μας λέει στον «Θρήνο για τον Άδωνι»: Η ομορφιά σου είναι πληγή στο πλευρό του κόσμου. Fog, επίσης, είπε ο Σεφέρης την ψυχική του ομίχλη, την κακή διάθεση, απαισιοδοξία και θλίψη. Fog έχει και ο Πάνος Καπώνης στη δική του ψυχή, θλίψη διάχυτη σε όλη τη συλλογή. Το πρώτο ποίημα φέρει τίτλο «Ομοιώματα πανσέδων» και έχει ημερομηνία 25 Μαρτίου 2013. Δεν είναι εύκολο να υπολογίσει ο αναγνώστης τι μπορεί να έγινε την ημέρα εκείνη του Ευαγγελισμού το 2013, αλλά μπορεί να θυμηθεί το «Επί ασπαλάθων», το οποίο γεννήθηκε την ίδια μέρα το 1971, εν καιρώ δικτατορίας. Κάτι συμβαίνει, λοιπόν, εδώ, το οποίο ο Καπώνης κρύβει τεχνηέντως μέσα σε σύμβολα και σημαίνουσες χρονολογίες. Οι Πυρήνες υετού είναι δυνατοί, ισχυροί, βροχή πολλή και δάκρυα, πάγοι που βλάστησαν, θλίψη για τους αστούς, για τους θησαυρούς του ήλιου, «το ψεύτικο μονοπώλιο μιας πολιτικής αγάπης». Ο κόσμος είναι θλιβερός και βροχερός και ψεύτικος. Οι σύντροφοι κι αυτοί στο ρεύμα των καιρών και η σελήνη στον ρόλο της απάτης, όπως πάντα: πώς θα λάμψουν τα δάκρυά μας ξανά/ σαν υγροί κρύσταλλοι μες στο σκοτάδι τους; Κι έτσι μπήκε η ιστορία στο ποίημα. Όμως τα όνειρα έχουν παγώσει, τα «ομοιώματα των πανσέδων» συνάδουν με «τα προσωπεία των τυφλών πολιτών» και με τη «μεταμφιεσμένη σελήνη». Ακολουθούν οι «Συγκρούσεις νεφών» –Ι και ΙΙ–, βροντές και αστραπές, καθώς και το «Αναρχικό κηροπήγιο». Και τα τρία ποιήματα, γραμμένα τον Νοέμβρη του 2013, έχουν σαφείς αναφορές στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, 40 χρόνια πριν – 50 για μας που τώρα τα ξαναδιαβάζουμε. Και ο καιρός εξακολουθεί να είναι βροχερός, 40 και 50 χρόνια μετά. Η δικτατορία έφυγε, αλλά άλλες δικτατορίες λυμαίνονται τον μύθο του Πολυτεχνείου, άλλοι τιμούν την επέτειο, άλλοι φρουρούν, άλλοι καίνε τους κάδους και, τέλος, όλοι εμπλέκονται σε επεισόδια ξεχνώντας τι βαρύ ίσκιο έχει η ημέρα.

Σκοτεινές στολές παραβιάζουν στην ησυχία / Και γεμίζει ο δρόμος κόσμο / Πρόσωπα ωχρά που γύρισαν νεκρά / Πίσω από σκούρα άρματα μάχης / … / Το χτύπημα στην πύλη ξεχασμένο / Κι ο δρόμος σωπαίνει και πάλι. («Αναρχικό κηροπήγιο»)

Έτσι λοιπόν «Το χτύπημα στην πύλη ξεχασμένο» και κάθε χρόνο «τιμάμε» «την καιόμενη ετήσια βάτο του Πολυτεχνείου/ Εκείνης της βραδιάς που ξεθώριασε φέτος». Καλύτερα θα ήταν να πει κανείς πως το ξεθώριασμα είναι κυλιόμενο, από χρόνο σε χρόνο, όπως και η θλίψη, και αυτή κυλιόμενη από ποίημα σε ποίημα και κάθε χρόνο ξεθωριάζει, μέχρι που πια η μνήμη να μην ανήκει στο Πολυτεχνείο, να ανήκει σ’ αυτούς που το καπηλεύονται και εκείνοι που το έζησαν να το πενθούν. «Για να γίνει ένα κακό δεν αρκούν οι κακοί, αλλά και αυτοί που αδιαφορούν γι’ αυτό», λέει ο Τσβετάν Τοντόροφ και ο κόσμος έχει ροπή και κλίση στο κακό και στην αδιαφορία. Πολυώροφα κτήρια, στην ταράτσα απλωμένα ρούχα. Κάποτε η εικόνα αυτή συμβόλιζε ομορφιά και ελευθερία ή μήπως και το πέρασμα του χρόνου; Σήμερα: Με βασανίζει όταν κατεβαίνω τις σκάλες/ Και βγαίνω στην μπόχα των έγχρωμων/ Σκουπιδιών που νεκρά αναπαύονται, ανάμεσα στην αιθάλη ψηλά και στο καυσαέριο στα χαμηλά, που πολιορκούν με ασφυξία την «καταραμένη πόλη». Η γενική κατήφεια που προσδίδει η περιρρέουσα ατμόσφαιρα μας υπενθυμίζει ότι ο Καπώνης είναι, με τον τρόπο του, πολιτικός ποιητής, αλλά δεν ξεχνά και τον έρωτα. Όσο και αν όλα μαυρίζουν γύρω του υπάρχουν χαραμάδες φωτός, λάμψη που εκπέμπουν τα στήθη ενός κοριτσιού, μια παιδική ανάμνηση, αλλά και τα κυκλάμινα της λίμνης Τσιβλού, από την οποία εμπνέεται το ποίημα «Cyclamen Persicum» και το αφιερώνει στον ποιητή Γιώργο Βέη, «ομόλογο προξενητή των ονείρων μας»:

Τα κυκλάμινα είναι πολύ ευαίσθητα/ Μπορώ να πω αδύναμα και φοβισμένα/ Χαμένα μέσα στη μοναξιά τους […]/ Έτσι λοιπόν βάδιζα ταξιδεύοντας μόνος/ Ψάχνοντας στο κενό των γκρεμνών λέξεων/ Που καταλήγουν στις οιμωγές των πουλιών,/ Των ψιθύρων των άγριων ανθέων, και/ Στις φωλιές των αειθαλών κυκλαμίνων/ Ήταν μακρινή η πορεία εκεί ψηλά/ Κι έστειλα τον πρεσβευτή μας να φέρει/ Με προσοχή τα τρυφερά κυκλάμινα/ Επίσημα στα πολύτιμα δάχτυλά του/ Ομόλογος προξενητής των ονείρων μας.

Πένθος για τα πολιτικά, τα κοινωνικά, τα προσωπικά, τη χαμένη νιότη, όμως «Σαν στην ανάσταση, Ανάσταση» γίνεται κάθε άνοιξη. Κι ο νους μας τρέχει στον Γιάννη Ρίτσο: Ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ, δύσκολος δρόμος! / Τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος. / Τον κρατάς όπως κρατάς το χέρι του φίλου σου… /

Αυτά ως προς τον δρόμο, γιατί του Ρίτσου τα κυκλάμινα ήταν μικρά και ανθεκτικά, στου βράχου τη σχισμάδα, ναι, και έβρισκαν χρώμα για να ανθούν και μίσχο να σαλεύουν· «ήταν μακρύς ο δρόμος», «μακρινή η πορεία εκεί ψηλά…» αλλά υπήρχε, όπως και τώρα υπάρχει το συντροφικό χέρι του «ομόλογου προξενητή των ονείρων μας». Στη δεύτερη ενότητα, πρόσωπα του μύθου αναδύονται για να πορευτούν μαζί μας, αλλάζουν σκευή, φορούν σύγχρονο ένδυμα, απλοποιούν τη γλώσσα και αποκτούν ιδιότητες απάδουσες, ανήκουστες στην εποχή τους, απολύτως συμβιβασμένες με τους νέους ρόλους τους. Κι εδώ, ας θυμίσουμε πάλι τον Γιάννη Ρίτσο που αναποδογύρισε ιδέες και άλλων εποχών αξίες, για ιστορικούς λόγους. Ο Καπώνης όμως προτιμάει τις ηρωίδες του πιο «ανειμένες», όπως δεν ήθελε ο Κρέων να είναι οι γυναίκες και όπως όλη η ιστορία απαιτούσε να είναι: χωμένες στο σπίτι, διακοσμητικά στοιχεία, όχι γάτες και γατούλες ούτε αντάρτισσες του γλυφού νερού (όχι του γλυκού). Ο Καπώνης όμως μεταπλάθει τον μύθο, άλλες έχει στον νου, άλλα ήθη μεταφέρει στους απελπισμένους στίχους του. Ο Πυριφλεγέθων ποταμός του Άδη γίνεται ταχυδρόμος και τραγουδάει σαν Μάνος Χατζιδάκις –«Ποιος θα σου δείξει, αγάπη μου, πού ’ναι του ονείρου ο δρόμος/ αφού πεθάναμε μαζί εγώ κι ο ταχυδρόμος»– και τα μηνύματα του Κωκυτού είναι κλάματα, οι αηδοναλαλιές είναι θρήνοι (κατ’ έθος και κατά φύσιν), το τοπίο του Αχέροντα και της Αχερουσίας, ημέρα του ράφτινγκ, χωρίς χαρά καμία. Χάρος παντού και κάθοδος στον Άδη. «Του Έρωτος το Έαρ» μοιάζει να μεταφέρει του Ανδρέα Εμπειρίκου τον ενθουσιασμό, αλλά αμέσως και πάλι το ηθικό καταρρέει υπό το βάρος μιας επαναλαμβανόμενης «Ουτοπίας» – νησί, νύμφη, ερωτικές σάλπιγγες, όλα Ουτοπία. Κι ενώ ακούγονται όμορφα «Οι Νότες» που θροΐζουν σαν λουλούδια, παίρνουν φτερά αναστάσιμα και ανταύγειες από το φως του ήλιου, στο τέλος, «οι νότες χάνονται. Σιωπή» και σαν τον μυστικό θίασο του Κ.Π. Καβάφη εξαφανίζονται. Στην ερωτική Βενετία μυρίζουν τα νερά, η Αττική απέκτησε «μαύρη ράχη», «Ο τρυφερός μήνας Μάιος/ Υπάρχει/ Στους παιάνες των παλιών ερώτων». / «Τα εν Άνδρω» ολοκληρώνουν τη συλλογή με τη σχολαστικά ερευνητική ματιά του ποιητή. Η Άνδρος Υδρούσα του Εμπειρίκου με τις πηγές της και τα νερά της δεν τον ξεδιψά. Η δίψα της ζωής του μεγαλώνει όσο τα άγραφα ποιήματα σαν σμήνη εντόμων τον βασανίζουν: οι βάρκες στο Αιγαίο με τους μέλλοντες πνιγμένους, οι Πυραμίδες στην Αίγυπτο με τους νεκρούς τους, το πηγάδι στο πατρικό σπίτι με τις παπαρούνες του, των Ψαρών η ολόμαυρη ράχη σαν τράχηλος του Έλληνα που πάντα υπομένει, το στίλβον ποδήλατο του Εμπειρίκου ήταν όλο λάμψη, αλλά όχι το δικό του. Το δικό του είναι μαύρο «αυτές της μέρες της θλίψης/ και της εξουσίας των ανθρωποειδών». Ο ποιητής, σαν ρόδι που έσκασε, σκορπάει παντού στίχους απόγνωσης, φωνάζει, αλλά νιώθει σαν φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Δεν ξεδιψάει στα λίγα καλά, υπερτερούν τα κακά. Όπως έλεγε ο Μοντέν, «το πνεύμα μου είναι δύστροπο και μελαγχολικό και γλιστράει πάν’ απ’ τις ευχαριστήσεις που συναντάει, για ν’ αδραχτεί και να τραφεί απ’ τις ατυχίες…». / Όλα λοιπόν είναι μαύρα, απαισιόδοξα και ελπίδα δεν υπάρχει; Υπάρχει. Είναι ο Μάιος «με τις πασχαλιές να ευωδιάζουν/ και τα κρίνα τα ολόλευκα να λάμπουν/ Σαν στην ανάσταση, Ανάσταση». Λαμβάνοντας υπόψη την αφιέρωση στον «αδελφό» του, γλύπτη Θόδωρο Παπαδημητρίου (1931-2018), δικό του έργο στο οπισθόφυλλο ο ποιητής σε παιδική ηλικία, κατανοούμε καλύτερα την τελευταία λέξη της συλλογής, που έχει τη δύναμη να κάνει ρωγμές στον Άδη: «Ανάσταση». Κι ακόμα, παρατηρώντας τη μακέτα του εξωφύλλου, έργο του Πέτρου Τσαλπατούρου, μια μαύρη λίμνη πένθιμης μοναξιάς, κατανοούμε τον αισχύλειο μνησιπήμονα πόνο. «Έγινε λίμνη η μοναξιά/ έγινε λίμνη η στέρηση/ ανέγγιχτη κι αχάραχτη» ακούγεται και πάλι ο Σεφέρης από το 1939. Και ήταν πάλι «Άνοιξη μ.Χ.». Ο Πάνος Καπώνης, ποιητής της γενιάς του ’70, με χωνεμένες μέσα του πολλές ποιητικές φωνές, βιώνει το πένθος. Πένθος για τα πολιτικά, τα κοινωνικά, τα προσωπικά, τη χαμένη νιότη, όμως «Σαν στην ανάσταση, Ανάσταση» γίνεται κάθε άνοιξη.

Πυρήνες υετού : Πάνος Καπώνης. Εκδόσεις Γκοβόστη, σ. 88, ISBN: 978-960-606-185-1 –

Μας άφησε χρόνους ο ποιητής, πρώτος αριστερά (κι αυτός της Γενιάς του ’70) Αλέξανδρος Ίσαρης, όπως τον ξέραμε. Την είδηση δημοσιοποίησε ο εκδοτικός Οίκος Κίχλη, σε ανάρτησή του, σημειώνοντας: «Αγαπητοί φίλοι, σήμερα το απόγευμα έφυγε από τη ζωή ο Αλέξανδρος Ίσαρης. Δυσαναπλήρωτο το κενό για όσους τον γνωρίσαμε. Θα τον θυμόμαστε μέσα από το πολυσχιδές δημιουργικό έργο του, τα ποιήματα και τα πεζά του, τη ζωγραφική, τις μεταφράσεις, τις φωτογραφίες του. Ήταν ένας άνθρωπος απολύτως αφοσιωμένος στην Τέχνη». Τελευταία συνάντηση με τους ομολόγους του στις 23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017, Στον Κινηματογράφο «ΑΤΛΑΝΤΙΣ» 

Λεύκιος Ζαφειρίου (1948-2022), πολυβραβευμένος και καταξιωμένος ο Κύπριος ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και μελετητής της λογοτεχνίας, με πανελλήνια και διεθνή εμβέλεια. Έφυγε χθες ο Λεύκιος κι ήταν Σαββατόβραδο, 19 Φεβρουαρίου… Αιωνία του η Μνήμη !

https://www.facebook.com/profile.php?id=100049169051156 ΤΑΚΗΣ ΣΠΗΛΙΑΚΟΣ

>>>Καλημέρα. Μιά πολλή ευχάριστη έκπληξη, με περίμενε στο γραφείο μου. Τό νέο βιβλίο, τού συνοδοιπόρου Ποιητή, τής γενιάς του ’70, φίλου μου, Πάνου Καπώνη. Μιά καλαίσθητη έκδοση από τίς εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ, με τίτλο ” Πυρήνες υετού ” …Ο Πάνος Καπώνης , ένας από τους πέντε 20άρηδες ποιητές, πού πρωτοστάτησαν την δεκαετία του ’70, ( οι άλλοι τέσσερις ήταν: Δημήτρης Ιατρόπουλος, (+) Δημήτρης Ποταμίτης, (+) Έλενα Στριγγάρη και…η αφεντιά μου ), πού αλωνίσανε τίς μπουάτ τής Πλάκας, παρουσιάζοντας και προωθώντας όλους τούς νέους ποιητές τής εποχής, ( αλλά και καταξιωμένους λογοτέχνες ) , πού ανάγκασαν τίς εφημερίδες, τα περιοδικά και το ραδιόφωνο, να ασχολούνται καθημερινά μαζί τους και πού μέχρι σήμερα, ό τίτλος “Γενιά του ’70” , παραμένει ” ζωντανός”!!! Σήμερα, με το νέο του βιβλίο, ό Πάνος, ακόμα “έφηβος ποιητής”, με την ωριμότητα, πού -χρόνια τώρα-τον διακρίνει συνεχίζει να μάς ευφραίνει, την καρδιά και την ψυχή … “Καί συ ηλίθιε, εστιάζεις ένα μίσος/ Μες’ στην παγωνιά τής ψυχής σου/ Στα γκρίζα βαμμένα άσπρα σου μαλλιά/ Πού νομίζεις ότι τελειώσαμε “ενθάδε/Κείτονται” οι λέξεις πού απιθώσαμε.. Μπράβο ρέ φίλε  Κατάφερες να με συγκινήσεις, άλλη μια φορά.

14Νάγια Κυριαζοπούλου, Sonia Zacharatou και 12 ακόμη5 σχόλιαΜου αρέσει!ΣχόλιοΚοινοποίηση

recueil de poésie >>> spectacle en français de Maria Tsatsou

AQUA ALTA

Qui la. me frappait de soleil de Venice / parce que Juillet (Jules Cesar) / Et tandis qu’ apres les escaliers des ponts / Je respirais avec difficulte l’ odeur / Des l’ eau de la lagune.

Qui la, des vagues vert de bronze / Avec le gaillard fige au / Bout du haut pont / Et la dame d’ en face de begayer / “mais vous avez ete a Venise, Oh !” / Et moi qui regardais la photo a l’ envers.

Place Saint-Marc debordante / D’ eaux bouillonnantes / Et de milliers de touristes qui voguent / En mers de bonheur et de canicule / Odeur saline odeur de dodas / Et les cloches de sonner joyeusement / Oh ! ca a ete si romantique a Venise ! (Venise, 7 Juilet 2007)

ΧΑΡΤΗΣ 38 {ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022} Αφιέρωμα: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ του Πάνου Καπώνη

«Η ιδέα του μέλλοντος σε εμπνέει, σε σπρώχνει μπροστά. Η ηλικία μειώνει την ιδέα του μέλλοντος».
^{Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ : Συνέντευξη στον Γιώργο Δουατζή, Μάιος 2009.}

«Τα σκόρπια χαρτιά της Πηνελόπης», μαζεύτηκαν και αποτέλεσαν ένα συμπαγές ποιητικό σώμα, που η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ μας κληροδότησε τον Φεβρουάριο του 2018, αφού σε μια σκληρόδετη συγκεντρωτική έκδοση των εκδ. Καστανιώτη, Ποίηση 1963-2011, απολαμβάνουμε την ποιητική της Κατερίνας, η οποία, τον Ιανουάριο του 2000, μας άφησε το Ποιητικό Υστερόγραφο της. Όπως ο Καβάφης στο ποίημα «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.»,^[1] έτσι και η Ρουκ αντικρύζει το πέρασμα του χρόνου ως περιορισμό του μέλλοντος (της). Η αντίθεση όμως με την παραπάνω φράση της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, που αναγράφεται στην προμετωπίδα του κειμένου αυτού, είναι ότι ο «θεός» της ποίησης την ευλόγησε να δημιουργεί ως τα ογδόντα της χρόνια, που αποδήμησε στον χλοερό τόπο των ποιητών.
Οι δικές μου δε σκόρπιες αναμνήσεις, με γύρισαν πίσω στον χρόνο, στα 1977, όταν η Κατερίνα ήταν ήδη 38 ετών, με μια πλούσια ποιητική παρακαταθήκη από τα δέκα επτά της χρόνια και είχε ενταχθεί πλέον στο σώμα των ποιητών της ποιητικής Γενιάς του ’70, ώριμη ποιητικά. Ήταν η αρχή μιας γνωριμίας και φιλίας, που ξεκίνησε με την ευκαιρία της έκδοσης από τον μικρό εκδοτικό οίκο «The wire press», που είχε ιδρύσει ο Ντίνος Σιώτης στο Σαν Φρανσίσκο, της ποιητικής της συλλογής Ποιήματα 63-69, ταυτόχρονα με του Νάνου Βαλαωρίτη με τίτλο Εστίες Μικροβίων και την δεύτερη δική μου «Οι Μεταμορφώσεις του Ιερεμία.
Εκείνο το καλοκαίρι του 1977, μετά την έκδοση των παραπάνω ποιητικών συλλογών, με ένα μόνιππο πήγαμε στο σπίτι της στην Αίγινα, στον «παράδεισό» της όπως έλεγε η ίδια, όπου χαιρόταν την διαδικασία της σοδιάς των φυστικιών, μια διαδικασία χαράς. Εκεί, όπου η ποιήτρια μεταμόρφωνε τις στιγμές σε μέλλοντα, εκεί όπου η ποίηση αναδυόταν με το γέλιο της σε φως που το άγγιζε με την ποίηση της. Σε αυτό το φως που ήταν ένα παράγωγο του Αττικού Φωτός και έλουζε τα ποιήματα της, μέσα από τα οποία, σε πείσμα των κακουχιών της ζωής καταύγαζε και καταυγάζει τον φόβο του θανάτου. . Οι ατέλειωτες συζητήσεις, εκεί στην αυλή του εξοχικού σπιτιού της, έγιναν αφορμή να δομηθεί μια στενή φιλία και να μου γράψει αργότερα:^[2] «Ο «Ιερεμίας» σου Γκινσπμερικός λίγο, δίνει όλο αυτό το άγχος που ζούμε καθημερινά και που δεν ξέρουμε πια αν βγαίνει από μέσα μας ή είναι μόνο ο γύρω κόσμος. Υπάρχει δύναμη και πλατύ οπτικό πεδίο». Μέσα στα πρώτα αυτά χρόνια δημιουργίας και των άλλων ποιητικών φωνών αυτής της Γενιάς και περνώντας τα χρόνια, γέμισαν μνήμες οι «αναμνήσεις από την ποίηση», για κάποιες στιγμές μιας διαδρομής, άγνωστης στους πολλούς και μιας φιλίας που συνεχίστηκε –με διαλείμματα– μέχρι και το 2005 όπου συναντηθήκαμε στο γραφείο της «Κοινωνίας των (δε)κάτων». Βέβαια, υπήρχε μια συχνή τηλεφωνική επικοινωνία και επισκέψεις στο σπίτι της ποιήτριας στην οδό Πατριάρχου Φωτίου πάνω απ’ τα σκαλάκια του Αγίου Νικολάου της Ασκληπιού. Όμως στην μνήμη θα μείνουν αξέχαστες οι καλοκαιρινές μέρες στην Αίγινα, στο εκεί σπίτι της με το κτήμα των φυστικόδεντρων, όπου η Κατερίνα ήθελε να συστήσει ένα Ίδρυμα για την μελέτη της ελληνικής ποίησης και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε για την ίδρυση του. Υπήρχε τότε μια πνευματική επαφή, με εξερευνήσεις σε ποιητικά τοπία και ανατομικές αναζητήσεις στην καθολική ποίηση μας, μια που η Κατερίνα είχε μια προπαίδεια στον ποιητικό χώρο ήδη από την εφηβεία της, κομμάτι, κατά ένα μέρος. της προηγούμενης ποιητικής Γενιάς και της τρίτης μεταπολεμικής δικής μας Γενιάς. Η Κατερίνα, ανάμεσα στις ανθισμένες φυστικιές στην Αίγινα, εμπνεόταν τις ποιητικές της δημιουργίες και τις επεξεργαζόταν στο αστικό της σπίτι, όπου «η απουσία είναι (ήταν) το θέμα της ζωής μου (της)».^[3] Για την Κατερίνα, μία πηγή ζωής ήταν το άγνωστο, όπως είπε σε εκδήλωση, προς τιμή της, των εκδόσεων Γκοβόστης, «de profundis» στις 3-4-2018, εννοώντας ότι εκείνο το «άγνωστο» το μη σχηματοποιημένο ακόμη μέλλον έδινε έμπνευση στην ποίηση της και αυτό το μέλλον την απασχολούσε πολύ και στην ζωή της. Λένε, ότι η ποίηση λειτουργεί «ενορατικά» και για την Κατερίνα –και όχι μόνον– υπήρχε ένα προαίσθημα στην ατμόσφαιρα της ποίησης που την οδηγούσε στις υπέροχες ποιητικές της δημιουργίες. Η Κατερίνα που είπε σε ένα της ποίημα «να μπω στον ουρανό τού τίποτα με ελάχιστα»,^[4] σε αυτόν τον ουρανό που πήγε στα 80 της χρόνια αφήνοντας όχι ελάχιστα, αλλά μια πλούσια ποιητική παρακαταθήκη και στον οποίο ουρανό μας μετέφερε και θα μας μεταφέρει πάντα με τους στίχους της. Πεθαίνω μες στο νου μου χωρίς ίχνος αρρώστιας
ζω χωρίς να χρειάζομαι ενθάρρυνση καμιά
ανασαίνω κι ας είμαι
σε κοντινή μακρινή απόσταση
απ’ ό,τι ζεστό αγγίζεται, φλογίζει…
Αναρωτιέμαι τι άλλους συνδυασμούς
θα εφεύρει η ζωή
ανάμεσα στο τραύμα της οριστικής εξαφάνισης
και το θαύμα της καθημερινής αθανασίας.
Χρωστάω τη σοφία μου στο φόβο·
πέταλα, αναστεναγμούς, αποχρώσεις
τα πετάω.

«Αισθάνομαι καλά και περίεργα τώρα που έκλεισα τα ογδόντα», είπε η Κατερίνα σε συνέντευξη της.^[5] Έτσι στις 21 Ιανουαρίου 2020 εγκατέλειψε τα εγκόσμια και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στην αγαπημένη της Αίγινα, στην «Παναγίτσα» για να είναι, όπως είχε ζητήσει, κοντά στον αγαπημένο της σύζυγο Ρόντνεϋ Ρουκ. Κάποια εποχή η Κατερίνα εγκατέλειψε την θεώρηση του «μέλλοντος», θέλοντας όπως έγραψε στην έκδοση του βιβλίου της Με άλλο βλέμμα:^[6] «Με άλλο βλέμμα προσπαθώ να δω τώρα τη ζωή μου», υποστηρίζοντας ότι η ιδέα του μέλλοντος δεν βοηθούσε στο να επικεντρώνεται στο «τώρα», προσπαθώντας να εκδιώκει την ιδέα του θανάτου, με την έννοια της επιβίωσης της, αλλά και της επιβίωσης της ποίησης της. Έτσι η ζωή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ ήταν συνυφασμένη με την ίδια της την ποίηση, όπως απέδειξε με τις δέκα επτά ποιητικές της συλλογές.
Ένα βασικό θέμα της ποιητικής της Ρουκ ήταν και εμπεριέχεται πολλαπλά στην ποίηση της, ο έρωτας, υμνητής της ζωής. Αυτό το τονίζω, γνωρίζοντας, μέσα από συζητήσεις μας το πόσο βασικό στοιχείο ήταν ο έρωτας στην ποίηση και την ζωή της, αφού είχε γνωρίσει πολλούς άνδρες στην ζωή της, αλλά ο Ρόντνεϋ ήταν ο μοναδικός. Η ίδια είχε πεί : «Ο έρωτας ήταν ΤΟ βασικό στοιχείο στη ζωή και την ποίησή μου. […] «Η ποίηση είναι σαν τον έρωτα. Έρχεται απρόβλεπτα, δεν ξέρεις. Ακόμα κι αν είσαι τελείως αποξενωμένος απ’ αυτή, μπορεί να ‘ρθει μια στιγμή και κάποιος στίχος να εκφράσει αυτό που αισθάνεσαι ακριβώς».
Τι ωραίος που ήταν ο έρωτας!
Πολιορκούσε χωρίς ενοχές
πολεμούσε χωρίς αιχμές, χωρίς φιλοδοξίες.
Λιοπύρι τα μεσάνυχτα
καλοκαιριά στον πάγο
έρωτας, το αντίθετο του αληθινού
έδινε στο πραγματικό ουσία.
Ήταν ωραία η ευωδιά του ιδρώτα
σοφά τα συμπεράσματα της σάρκας τότε
της σάρκας, της πιο παραμελημένης θεάς^[7]

Είναι αλήθεια και θέλω να το καταθέσω, τελειώνοντας, ότι, παρ’ όλα τα βραβεία και τις πολλές εκδόσεις των ποιητικών της βιβλίων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, η Κατερίνα συμπλήρωνε το εισόδημα της κάνοντας μεταφράσεις, αφού κατείχε τρεις γλώσσες. Μου έχει μείνει ακόμη η φράση της, όταν μιλούσαμε αρκετά στο τηλέφωνο: «Πάνο σε αφήνω, πρέπει να προχωρήσω μια μετάφραση. Αύριο παραδίδω…».

Αν σ’ έχει ξεχάσει ο έρωτας
εσύ θα τον ξαναθυμηθείς
μόλις η ματιά σου αγγίξει τη φύση
τις πλαγιές, τα κύματα
τα φυλλοβόλα δέντρα
που δεν αμφισβητούν ποτέ τις εποχές…^[8]

1. Βλ. Κωνσταντίνος Μάντης https://latistor.blogspot.com/2011/11/blog-post_18.html  , 2) Επιστολή της Κατερίνας στον Πάνο Καπώνη Αθήνα 11 Νοεμβρίου 1977. , 3) Απ’ τα Σκόρπια χαρτιά της Πηνελόπης. , 4) Από το ποίημα της «Στον ουρανό τού τίποτα με ελάχιστα». , 5) ΕΡΤ 26 Δεκεμβρίου 2019. , 6) Βλ. εκδόσεις Καστανιώτης, Οκτώβριος 2018. , 7) Από το ποίημα «Υπαρξιακές Ερωταποκρίσεις». , 8) «Υπενθυμίσεις του έρωτα».